Anneannemin anlattığı fantastik masallarla büyüdüm. Bugün çocukların büyük bölümü, maalesef dedeleri ve ninelerinin yanında büyüme fırsatına sahip olamıyor. Halbuki çocukların ruhsal gelişimi için bu çok önemli. Fakat modern dünya, çocuklarımızı aile büyüklerinden ayırdı. Bu nedenle çocuklarımız, dede ve ninelerinin anlattığı doğaçlama ve gerçek hayattan masallar yerine, kitaplardan okuduğumuz masallarla büyüyor.
En başta söylemekte yarar görüyorum; masallar, çocukların hayal gücünün gelişimi için büyük bir öneme sahiptir. Masallar çocuklara, insanlara ve etraflarındaki dünyaya ilişkin gerçekleri basit bir anlatımla gösterir. Çocuk masalları ve öyküler, çocuklara toplum hayatını ve toplumsal kuralları öğreten en güzel araçlardandır. Masallarda, gerçek dünyayla fantastik olgular/olaylar birlikte tasvir edilir. Bu, çocuğun düşünme ve kavrama yeteneğine büyük bir katkı sağlar.
Masalların çocuğun gelişimine olan katkıları ebeveynlerin tahmin ettiğinden çok daha fazladır. Genel olarak, çocukların gerçeklik hakkındaki bilgileri nesneldir. Yine de hayal gücü sayesinde soyut kavramları özümseyebilirler. Çocuklara masal okumak, onların hayaller alemine dalmasını sağlar ve derinden etkilenmelerine sebep olur. Böylece masallar, çocuğun, duygusal, fiziksel ve zihinsel gelişimini olumlu yönde etkiler.
Masallarda iyiler ve kötüler birlikte tasvir edilir. Bu, çocukların iyi ve kötü algısını, ahlaki erdemlerini ve hayata bakışlarını şekillendirmelerine yardımcı olur. Masalların faydaları arasında, aynı zamanda yaratıcılıklarını ve akıl yürütme becerilerini geliştiriyor olmalarını da sayabiliriz.
Ayrıca, çocuklara masal okumak, ebeveynle çocuk arasındaki bağı güçlendirir. Birlikte kaliteli zaman geçirmelerini destekler.
Ebeveynlerin bir kısmı, masalların önemine inanmaz. Çünkü masalların önemi aslında çocuklar küçük yaşlardayken pek anlaşılmaz. Ancak ilerleyen yaşlarda, masalların çocuğun gelişimine olan katkıları daha net görülebilir. Çocukları, fantastik hayaller dünyasında yolculuğa çıkaran masallar, ahlaki değerler kazandırarak kalplerinde ve akıllarında yer eder.
Masalın Çocuğun Gelişimine Etkisi
Masalların faydaları yukarıda anlattıklarımla sınırlı değil. Daha birçok faydası var. Çocuklara masal okumak için diğer sebepler;
1. Erken Yaşlarda Okuryazarlığı Destekler
Albert Einstein, “Çocuklarınızın zeki olmasını istiyorsanız onlara masal okuyun. Daha zeki olmalarını istiyorsanız, onlara daha çok peri masalı okuyun” der.
Çocuklara masal okumak, okuryazarlığın erken yaşlarda gelişmesinde önemli bir rol oynar. Okuryazarlık için temel bir yapıtaşı görevi görür. Masallardaki fantastik dünyaların, gerçek dünyamızdan farklılıklarını ve benzerliklerini onlarla tartışarak, çocukların düşünme kapasitesini geliştirebilirsiniz. Çocuklarınızla bu tür bir etkileşimde bulunmak, fikirlerini kolayca ifade etmelerine yardımcı olacaktır.
Düzenli olarak masal okumak, çocukların kelime dağarcığını da geliştirir.
2. Problem Çözme Becerilerini Geliştirir
Çocuklar hikayelerdeki karakterlerden öğrendiklerini, kendi hayatlarıyla özdeşleştirme eğilimindedir. Çocuk masalları onların, sosyal hayatta ve ikili ilişkilerde karşılaşabilecekleri sorunları nasıl çözebileceklerine dair olumlu bir bakış açısı kazanmalarını sağlar. Aynı zamanda eleştirel düşünme becerilerini öğretmek, masalların faydaları arasında yer alır.
3. Hayata Karşı Dayanıklılık Kazandırır
Yaşadığımız dünya, bilhassa son yıllarda, pandemiydi, savaştı, ekonomik krizdi derken dayanması güç ve korkunç olmaya başladı. Bu durum, yetişkinler gibi çocuklar da ciddi bir strese sebep oluyor. Bizlerin yaşadığı stres, ister istemez onlara da yansıyor. Böyle olunca, çocuklar herkesin başına kötü bir şeylerin gelebileceğini bilerek büyüyor.
Birçok masalda kahramanların, başlarına gelen olumsuz olaylar neticesinde kötülere karşı galip gelmeleri, çocukları gerçek hayata hazırlar ve dayanıklılık kazanmalarına yardımcı olur. Mesela ben küçükken Peter Pan’dim. Hatta bir dönem Robin Hood bile olmuştum. Hala Peter Pan gibi uçabilmeyi, Robin Hood gibi zenginden alıp fakire dağıtabilmeyi çok istiyorum.
Masallar çocuklara, hepimizin hayatta birtakım zorluklar yaşayabileceğini, olumsuzluklara karşı her zaman hazırlıklı olmamız gerektiğini ve hayatta başarılı olabileceklerine inanmalarının önemini öğretir.
4. Gelişim ve Dönüşümü Gösterir
Masalların faydalarından bir diğeri, çocuklara, hikaye uydurabilme ve çatışmaları çözebilme yeteneği kazandırmasıdır. Ayrıca, masallardaki kahramanların, nasıl olgunlaştıklarını, kötülerin sonunda nasıl iyi bir insana dönüştüğünü, özetle gelişimlerini görürler. Öte yandan masallar, kurguyu kurgu olmayan hikayelerden ayırmalarına yardımcı olur.
5. Kültürel Okuryazarlığa Katkıda Bulunur
Çocuklara masal okumak veya hikaye anlatmak sadece okuryazarlık gelişimini desteklemez aynı zamanda çeşitli kültürleri tanımalarına da yardımcı olur. Birbirinden farklı kültürlerden gelen kahramanları, masallar aracılığıyla erken yaşlarda tanırlar.
Son olarak;
Görüldüğü gibi, masalların faydaları sanılandan çok daha fazladır. Çoğu zaman unutulsa da, masallar zamansızdır. Babamın çocukken okuduğu Robin Hood’u ben de okudum, bundan 4-5 sene evvel oğlum da okudu. Ebeveynler ve öğretmenler, nesilden nesle aktarılan masalların önemi konusunda çok daha bilinçli olmalı. Çünkü güzellikler paylaşıldıkça çoğalır.
Çocuklar sadece masallar aracılığıyla bile çok fazla şey öğrenebilir. Çocuklara masal okumak, dinlemeyi öğrenmeleri için bile masalların faydaları arasında tek başına yeterlidir. Bugünün dünyasında, kimse kimseyi gerçekten dinlemiyor, karşısındaki konuşurken sıranın kendisine gelmesini bekliyor çünkü…
Pedagog Ercüment Eşsiz