Masal İle Fabl Arasındaki Farklar

Masal ile fabl arasındaki farklar konusuna başlamadan önce, masal nedir, fabl nedir, örnekleriyle birlikte anlatalım.

Fabl Nedir?

Fabl, “hikaye” anlamına gelir ve Latince kökenli bir kelimedir. Fabl, okuyana ahlaki dersler veren, şiir veya nesir türünde yazılmış kısa ve kurgusal hikayelerdir. Yazıldığı kültürün mesajını iletir. Bu hikayelerde hayvanlar ve cansız varlıklar konuşabilen karakterlerdir. Gerçek bir hikayeden yola çıkılarak, insan hayatlarıyla ilişkilendirilmiştir. Fabllar çocuklara toplum tarafından önemsenen ahlaki davranışları öğretir. Bu edebi hikayeler hem öğreticidir hem de okuyucuyu eğlendirir. En çok bilinen fabl masalları, Ezop ve La Fontaine masallarıdır. Doğu edebiyatında en çok bilinen fabl masalları, Kelile ve Dimme’dir.

Fabl Masalları Örnekleri

• Aslan ve Fare: Bir fare uyuyan bir aslanın üstünde gezinmeye başlar. Aslan uyanır ve sinirlenir. Fareyi öldürmek ister. Fare aslana yalvarır, bir gün onun da aslana yardımı dokunabileceğini söyler. Aslan gülerek fareyi küçük görür. Ona acır ve serbest bırakır. Günün birinde aslan avcıların tuzağına yakalanır. Oradan geçen fare, aslanın yakalandığı ağları kemirerek aslanı kurtarır.
Ders: İyilik eden iyilik bulur. Bir başkasını küçümsemek yanlıştır.

• Tavşan ve Kaplumbağa: Kaplumbağa ve tavşan yarışa girer. Tavşan hızına güvenerek kaplumbağayı küçümser. Yarışı epeyce önde götürürken bir kenarda uyumaya başlar. Çünkü galip geleceğinden emindir. Fakat kaplumbağa tavşanı geçerek onu yener.
Ders: Kendine güvendiğinde ve kararlılıkla yürüdüğünde hedefine ulaşabilirsin. Kendine güvenip tembellik etmekse kaybettirir.

Masal Nedir?

Masallar, kısa ve kurgusal düzyazılardır. Anlatıcı/yazar, okuyucular için hayali bir dünya kurgular. Masallarda, doğaüstü güçler, sihirler ve günlük hayatta yaşanması mümkün olmayan olaylar vardır. Karakterleri, periler, elfler, cadılar, goblinler, hobbitler, cüceler, büyücüler ve çok daha fazlasıdır.

Masallardaki asıl amaç, bir ders vermek değil çocukları eğlendirmektir. Masallarda iyiler ve kötüler savaşır. Bu fantastik dünyada kazanan hep iyilerdir.
Çocuklara, ilişkilerinde cesur ve doğru olmayı öğretir.

Masallara Örnekler

• Külkedisi: Babasının beklenmedik ölümünden sonra üvey annesi Külkedisine kötü davranmaya başlar. Üvey annesi ve üvey kardeşleri, prensin düzenlediği baloya gitmesine izin vermez. Ortaya çıkan bir peri külkedisine, güzel giysiler, ayakkabılar, mücevherler ve sihirli güçlere sahip bir at arabası verir. Sihir gece yarısına kadar geçerlidir. Partiye geldiğinde prenses ondan çok etkilenir ve dans için onu seçer. Saat 12’de sihirli ayakkabısının tekini düşürerek saraydan ayrılır. Prens Külkedisini o ayakkabı sayesinde bulur. Sonra evlenirler ve mutlu bir hayat sürdürürler.

• Kurbağa Prens: Kurbağaya dönüşen bir prens, günün birinde bir prensesin göle düşürdüğü altın topu, kendisini yanına alma sözü üstüne geri getirir. Ama prenses sonrasında sözünden dönmek ister. Olayı öğrenen babası kızına sözünde durması gerektiğini söyler. Bir süre sonra kurbağa prense dönüşür ve prensesle evlenir, mutlu mesut yaşarlar.

Masal ile Fabl Arasındaki Farklar

Masal ile fabl arasındaki farklar, genellikle masal ile hikaye arasındaki farklar kadar bariz olmayabiliyor. Yani ilk bakışta aradaki farkı görmek, edebi türler hakkında bilgi sahibi olmayanlar için her zaman kolay değil. Çünkü her iki tür de aynı yaş grubu çocuklara hitap ediyor ve olay örgüleri benzerlik gösterebiliyor.

Masal ve fabl arasındaki farklar konusunda söylenebilecek en belirgin şey, fablların çocuklara ahlaki dersler vermeyi amaçlaması, masallarınsa böyle bir kaygısı yoktur. Daha çok çocukları eğlendirmek için yazılır. Fabl özellikleri açısından masallardan, işte bu temel noktada ayrışır.

Masallarsa kurgusal hikayelerdir. Fabl, masallardan çok daha eski bir edebi türdür. İlk fabl örneklerine, M.Ö. 200’lü tarihlerde Hint edebiyatında, Pançatantra masallarında rastlarız. Batıda fabl türünün ilk örneklerini, M.Ö. 620 ila 650 yılları arasında yaşayan Ezop’un (Aisopos) verdiği bilinir. Otoriter devlet yönetimini eleştirmek için Ezop, anlatmak istediklerini hayvanları konuşturarak dile getirir.

Yani fabllarda yazar, toplumda nasıl davranılması gerektiğiyle ilgili düşüncelerini hayvanlar aracılığıyla anlatır. Masallardaysa fantastik bir dünya söz konusudur. Fabllar ahlaki bir dersle biterken, masallar mutlu sonla biter.

Bir fablın en belirgin karakterleri konuşan hayvanlardır. Masalların ana karakterleri süper güçlere sahip kahramanlardır. Fabllarda konuşan hayvanlar olsa da ele alınan konu açısından çok daha gerçekçidir. İki insan arasında geçmesi mümkün olaylar, iki hayvan arasında geçiyor gibi anlatılır. Masallardaysa olay kurgusu hayali ve olağanüstüdür. Çoğu zaman gerçeklikle ilgisi yoktur.

Fabllar lirik (şiirsel) veya düzyazı formatında yazılırken masallarda anlatım düzyazı şeklindedir.

Masal ile fabl arasındaki farklar nelermiş daha iyi anlatabilmek için, bir tablo oluşturalım;

Son olarak;

Masal ile fabl arasındaki farklar, temel anlamda yukarıda anlattığımız, biçimsel ve anlatımsal farklıkları kapsar. “Masal nedir? Fabl nedir? Masal ile fabl arasındaki farklar nelerdir?” net bir biçimde anlatabilmişimdir umarım…